Già làng và những người uy tín thực hiện nghi thức cúng miễu (Sene Neak Ta)

Sene Neak Ta là nét đẹp văn hóa truyền thống trong tín ngưỡng dân gian của người Khmer được tổ chức hàng năm tại miếu Neak Ta trên địa bàn xã; nhằm thể hiện niềm tin, lòng biết ơn của người dân đối với thần linh đã che chở, phù hộ bà con trong sản xuất, có cuộc sống ấm no và hạnh phúc.

Trong đời sống tinh thần, người Khmer tin vào các vị thần bảo hộ gia đình, dòng họ, phum sóc, cuộc sống và sức khỏe con người như Arăk, Neak Ta,…

Neak Ta: “Néak” có nghĩa là người nói chung, còn “Ta” là đàn ông đứng tuổi, Neak Ta thường gọi là ông Tà, vị thần trông coi từng khu vực lớn, nhỏ, từ thửa ruộng đến địa phận phum sóc, bảo hộ cuộc sống và sức khỏe cho con người. Theo quan niệm của người Khmer, Neak Ta là một vị nam thần đứng tuổi, có trách nhiệm bảo hộ con người và đất đai trong một khu vực.

Tùy từng khu vực và phạm vi ảnh hưởng của Neak Ta mà việc cúng được tổ chức lớn hay nhỏ. Hiện nay, trên địa bàn xã Nha Bích có 2 ấp tổ chức lễ Sene Neak trước thềm bước vào năm mới Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây, ấp 5 và ấp 1. Lễ có sự tham gia của nhiều người với lễ vật như con gà, vịt, đầu heo, bánh trái… Ngoài ra, lễ vật cũng phong phú hơn mỗi khi đoàn diễu hành đến từng nhà thường được chủ nhà cho con gà, chai rượu, nải chuối xiêm hay trái dừa, cơm, muối, gạo, hoa quả, bánh trái…

Mỗi năm, không khí lễ hội trở nên đông hơn với cả ngàn người tham gia, trong đó thanh thiếu niên chiếm số lượng lớn. Trong lúc đoàn diễu hành đi đến từng nhà, đi qua các trục đường chính, những người được hóa trang thành nhân vật rất riêng, đeo mặt nạ... luôn tạo ra các trò vui cười cùng tiếng trống, kèn, kèm theo đó là nước được hắt liên tục vào đám đông đang diễu hành tạo nên không khí vui nhộn.

Sau khi đi qua các nhà, những con đường trong ấp, đoàn diễu hành đến một nhà đã được chọn trước khi lễ diễn ra. Các già làng cùng những người lớn tuổi thực hiện theo nghi thức truyền thống. Người đại diện cho bà con báo cáo với Neak Ta tình hình sản xuất trong năm vừa qua, đồng thời dâng vật phẩm cúng trả lễ Sene Neak Ta và cầu xin ông tiếp tục che chở, bảo vệ dân làng khỏe mạnh, phù hộ cho bà con sản xuất vụ mùa sau đạt hiệu quả cao hơn.

Người đại diện cúng vật phẩm cầu mong bình an, may mắn đến với mọi người trong một năm

Tiếp theo, đoàn diễu hành cùng người đại diện mang các lễ vật, tiến đến miếu thờ Neak Ta. Tất cả người tập trung tại miếu Neak Ta, những người đại diện bày các vật phẩm và thực hiện các nghi lễ truyền thống và cùng chúc người dân tốt lành, bình an, may mắn...

Người đại diện cho người dân trong làng sẽ đem vật phẩm chia nhau cho mọi người thưởng thức, hưởng lộc để làm lễ cầu an. Trong đó, cầu những người đã khuất phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa vụ bội thu, xua tan đi những điều không may, những ưu phiền, bệnh tật và ước muốn vạn sự như ý, nhà nhà có cuộc sống vui khỏe, ấm no hơn.

Sau khi cầu an xong, đoàn diễu hành tiếp tục đi 3 vòng miếu với mong muốn thần linh tiếp tục che chở, phù hộ cho sản xuất được mùa để có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Lúc đó mọi người cùng nhau múa, hát những điệu truyền thống của đồng bào Khmer.

Thanh niên trong làng hóa trang đi 3 vòng miếu để cầu mong mọi thứ đều bình an

Anh Lâm Tiến chia sẻ: Bản thân tôi rất háo hức vui mừng cùng các thanh niên trai tráng trong làng cùng hóa trang đến từng nhà thực hiện nghi thức xua đuổi tà ma, cầu chúc năm mới đem lại may mắn, những điều tốt đẹp đến với mọi người và gia đình. Bên cạnh đó, bản thân anh Tiến mong muốn nét đẹp văn hóa tín ngưỡng của đồng bào Khmer luôn được gìn giữ và phát huy những giá trị tốt đẹp để góp phần tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc mình. Góp phần gìn giữ và bảo tồn giá trị văn hóa, đậm đà bản sắc dân tộc trên địa bàn tỉnh, thị xã nói chung và xã Nha Bích nói riêng.

Anh Lâm Tiến hóa trang trong ngày cúng miễu (Sene Neak Ta)

Lễ Sene Neak Ta không chỉ có riêng đồng bào Khmer mà còn có sự giao lưu, chung vui của các dân tộc khác đang sinh sống trên địa bàn. Đây cũng là dịp để người dân trên địa bàn xã gặp gỡ, thăm hỏi sức khỏe, trao đổi kinh nghiệm sản xuất cũng như cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng xanh tốt, vạn vật sinh sôi nẩy nở, phum sóc ngày càng phát triển./.

Một số hình ảnh hoạt động: